مقالات

برخلاف تصور عامیانه چنین نیست که با اختراع پول، تهاتر یا معامله پایاپای به تاریخ پیوسته باشد! حتی در اقتصاد مدرن نیز این نوع تبادل کالا با کالا طرفداران خاص خود را دارد. به ویژه در شرایط خاص اقتصادی مثل کمبود نقدینگی یا در شرایط تحریم، معاملات تهاتری بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. معاملات تهاتری در ایران در ساخت و ساز بیش از سایر بازارها رونق یافته است. در این مطلب به چیستی و شرایط معاملات تهاتری و مزایا و معایب آن با تمرکز بر تهاتر در صنعت ساختمان می‌پردازیم.

تهاتر چیست؟ (قرارداد تهاتری)

تهاتر یا بارتر (Barter) یا معامله پایاپای به معنی معامله کالا با کالا است. معاملات تهاتری از زمانی شروع شد که انسان‌ها تخصصی شدن کارها را پذیرفتند. یکی دامدار خوبی بود و دیگری یک کشاورز خوب. قرار شد که کشاورز در قبال دریافت گوشت از دامدار، به او برنج بدهد. در این صورت هر دو می‌توانستند غذایی حاوی گوشت و برنج میل کنند!
معامله پایاپای، مبادله کالا یا خدمات در ازای سایر کالاها یا خدمات است. به عبارت دیگر، هر معامله‌ای که در آن دو کالا مستقیما با همدیگر مبادله شوند، یک تهاتر یا معامله پایاپای است. در تهاتر هیچ ابزار معامله‌ای مثل پول یا چک مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در گفتگوهای روزمره از عبارات «تاخت زدن» و «پِر به پِر کردن» هم برای تهاتر استفاده می‌شود.
تهاتر برای شرکت‌ها و کشورهایی که مبادله کالاها و خدمات را به استفاده از پول ترجیح می‌دهند، روشی مناسب است. همچنین کسانی که فاقد ارز مبادله‌ای هستند، از طریق تهاتر می‌توانند کالا و خدمات مورد نیاز خود را به دست آورند.
با رواج پول، به مرور تمایل به استفاده از تهاتر کمتر شد اما امروزه همچنان دلایل متعددی برای انجام معاملات تهاتری وجود دارد.

چرا معامله تهاتری همچنان استفاده می‌شود؟

کاهش نقدینگی، دشواری استفاده از ابزار مبادله، تحریم‌ها، تلاش برای برطرف کردن نیاز به جای کسب سود و فرار مالیاتی از جمله دلایل روی آوردن مردم، سازمان‌ها و کشورها به معاملات تهاتری هستند.
در شرایط تحریم که امکان تبادل مالی میان کشورها وجود ندارد، معاملات تهاتری یک راه انجام معامله بدون جابجایی پول است. یا در شرایطی که استفاده از ابزار مبادله یا نقد کردن دارایی‌ها دشوار باشد، معاملات تهاتری بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند

معاملات تهاتری در صنعت ساختمان

با اینکه امروزه تهاتر در صنایع مختلف رایج است اما یکی از بازارهای پرطرفدار معامللات تهاتری در صنعت ساخت و ساز است. اهداف اصلی معاملات تهاتری در صنعت ساختمان معمولا تامین مالی برای ساخت و ساز یا جبران کمبود نقدینگی است.
تهاتر در ساخت و ساز باعث صرفه‌جویی در هزینه‌کرد پول نقد شده و از طرف دیگر باعث افزایش فروش واحدهای پروژه می‌گردد. به همین دلایل انبوه‌سازان و مالکان ساختمان برای عرضه و فروش واحدهای خود از طریق معاملات تهاتری و معاوضه واحدها با زمین یا ملک دیگر یا از طریق معاوضه مصالح ساختمانی با واحد ساخته شده، امکان ساخت و ساز جدید را برای خود فراهم می‌نمایند